Aftur bara í einu starfi

19. júní er kominn út og ég bara í einu starfi í augnablikinu. Ég flutti erindi í kaffisamsæti Kvenréttindafélagsins í gær og læt það fylgja hér.

Þegar ég samþykkti að taka að mér ritstjórn 19. júní bjóst ég við að þar fengi ég gott og þarft verkefni í hendurnar en satt að segja datt mér ekki í hug að um yrði að ræða eitt áhugaverðasta og skemmtilegasta verk sem ég hef unnið á átján ára ferli í blaðamennsku.

Í ár eru liðin hundrað ár frá stofnun Kvenréttindafélags Íslands og okkur í ritnefndinni fannst því við hæfi að velta upp þeirri spurningu hvort konur hefðu gengið til góðs þessi hundrað ár. Þeir formenn félagsins sem enn voru lifandi voru því teknir tali og þeir spurðir um helstu baráttumál félagsins í sinni formannstíð og hvort þeim þætti eitthvað hafa áunnist. Það kom mér verulega á óvart að þótt mörg mál væru enn á dagskrá og óleyst hversu margt hafði þó áunnnist og má nefna skattamálin, fóstureyðingafrumvarpið með langa nafninu og fleiri mál.

Líkt og margar aðrar konur hefur mér stundum fundist jafnréttisbaráttan vera eins og martröð þar sem maður reynir að hlaupa en er fastur í sömu sporum og ófreskjan fyrir aftan mann vex og eflist. Þótt vissulega hafi ekki tekist að ná þeim punkti að Kvenréttindafélagið verði óþarft. Kannski er það líka jafngott því sumar kvennanna töluðu um að Kvenréttindafélagið væri skemmtilegasta félag sem þær hefðu komið í. Það gæti því verið ágætt að stefna að því að félagið fengi annað hlutverk þegar fullu jafnrétti er náð.

Á forsíðunni er svo Guðrún Eva Mínervudóttir þessi glæsilega og áhugaverða skáldkona sem sýnir okkur svo ekki verður um villst að víst höfum við tekið risaskref fram á við því ekki er langt síðan að það var talin ljóður á ráði kvenna að þær væru að bögglast við að skrifa og þær sem það gerðu fóru með það eins og mannsmorð. Flestar skrifuðu fyrir skúffuna og datt ekki einu sinni í hug að reyna að gefa sitt efni út. Erlendis skrifuðu þær undir dulnefnum og nægir að nefna Bronté systur, George Eliot (Mary Ann Evans) og George Sand (Armantine Dupin) í því sambandi.

Ein af þeim alhæfingum sem alla jafna heyrist um konur er að þær séu sjúkar í föt og þurfi á mun fleiri flíkum að halda en karlmenn. Ritnefndin ákvað því að skoða þau áhrif sem klæðnaður hefur haft á líf kvenna fyrr og síðar og athuga hvort við höfum gengið til góðs í þeim efnum líka. Í ljós kom að þótt ekki lengur þyki goðgá og jafnvel ólöglegt að konur gangi í buxum eru ákveðnar samfélagslegar kröfur gerðar til klæðnaðar þeirra sem beinlínis óþægilegt getur verið að uppfylla. Við búum við það frelsi að geta valið að vera púkó en vonandi kemur einnig að þeim degi að konur geti valið sér þann klæðnað sem þægilegastur er við tilteknar aðstæður án þess að vera dæmdar á einn eða annan hátt.

Við skoðuðum viðhorf kennara í grunnskóla og veltum fyrir okkur hvort ekki væri nauðsynlegt að hyggja að jafnréttismálum í kennslustofunum. Í þeirri grein eru nefnd sláandi dæmi um hvernig kennarar geta haft viðhorfsmótandi áhrif og sú undarlega staðreynd tíunduð að sárafáir kennaranemar kjósa að fara í kynjafræðikúrs sem boðinn er í vali í KHSÍ og þeir fáu sem hann völdu í fyrra gerðu það flestir fyrir mistök.

Klámið og líf þeirra kvenna sem starfa í klámiðnaði var einnig til skoðunar, ennfremur samburður á jafnrétti í Evrópu og Bandaríkjunum og byggt á grein í Newsweek svo og bókinni Það er staður í helvíti fyrir konur sem hjálpa ekki hver annarri. Þar er komið inn á hversu nauðsynlegt það er fyrir konur að mynda og viðhalda eigin tengslanetum fremur en að reyna að fá hlutdeild í karlanetinu.

Allt þetta var gaman að skoða og vinna að en þegar upp er staðið höfðu viðmælendur mest áhrif á mig. Ég talaði við Sigurveigu Guðmundsdóttur barnakennara úr Hafnarfirði sem var formaður Kvenréttindafélagsins á árunum 1969-1971. Sigurveig er leiftrandi gáfuð kona, ákaflega skemmtileg og hafði frá mörgu að segja. Mér þótti merkilegt að heyra að hún hafði reynt að sameina hópinn sem hér barðist fyrir auknum réttindum kvenna og vildi bjóða Rauðsokkum inngöngu í Kvenréttindafélagið. Það gekk ekki eftir, enda voru skilin milli vinstri og hægri í stjórnmálum þá skarpari en nú og konur ekki tilbúnar að brjóta Berlínarmúrinn upp eigin spýtur á þeim árum.

Sigríður Lillý Baldursdóttir segir í viðtali við hana í blaðinu að hún vilji gefa atkvæði sitt þeim þögla meirihluta sem standi að baki forkólfanna og sýni með samstöðu sinni hvers íslenskar konur er megnugar. Ég talaði við konu úr þeim hópi. Sveinbjörg Hermannsdóttir hefur í tæplega hálfa öld starfað í Kvenréttindafélaginu og reynt að leggja því lið eftir megni. Hún er komin hátt á tíræðisaldur og lifði það að standa á Austurvelli með móður sinni árið 1915 og fagna kosningarétti og kjörgengi íslenskra kvenna. Sveinbjörg hefur auk þess einstakt viðhorf til lífsins, er ern og bráðgáfuð og skilur eftir sig spor í hjarta allra sem henni kynnast. Að fá tækifæri til að hitta þessar tvær konur var dýrmæt reynsla og nokkuð sem ég er ákaflega þakklát fyrir.

Í blaðinu er fleira skemmtilegt efni m.a. grein um hina gömlu mýtu sem trúað hefur verið á frá aldaöðli og getur um í bæði Eiríks sögu og Lýsisströtu eða þá að konur refsi körlum sínum með því að neita þeim um kynlíf. Því er velt upp hvort þetta geti hugsanlega staðið í einhverju samhengi við það konu langi lítið til að eiga kynlíf með karli sem hefur sært hana. Einnig er líka fjallað um forkólfinn og eldsálina Þorbjörgu Sveinsdóttur sem er ein þeirra merku kvenna sem þarft verk væri að skrifa bók um.

Ég get ekki sagt skilið við blaðið okkar án þess að nefna ritnefndina sem vann ómetanlegt starf. Við vorum þrjár í nefndinni: Hrund Hauksdóttir, Svanhildur Steinarsdóttir og ég. Hrund er eðalblaðamaður sem ég þekkti af öðrum vettvangi og vissi vel hvers var að vænta af henni. Svanhildi systur mína þekkti ég af góðu einu en komst ekki að því fyrr en nú hversu ritfær hún er. Sú venja er rík í mínum systrahópi að leita innan hópsins þegar á þarf að halda, enda erum við fimm og því margskonar hæfileika og getu að finna hjá hverri og einni. Ég hafði lesið eina blaðagrein eftir Hildu og bað hana því að taka að sér það verkefni að skrifa um konur og klæðnað. Það er skemmst frá að segja að hún gerði það með prýði sem varð til þess að ég bætti á hana verkefnum og hún efldist við hverja raun.

Bæði Hrund og Hilda unnu frábært starf og ég er þakklát fyrir að hafa haft á að skipa slíku einvalaliði. Bára Kristinsdóttir ljósmyndari skilaði einnig stórkoslega fallegum myndum og vann starf sitt af elju og sjálfstæði. Hún er draumastarfsmaður því hægt er að treysta henni fullkomlega og allt sem hún segir stendur eins og stafur á bók. En nú er þetta verkefni búið og ég leyfi mér að fullyrða að það verður eitt þeirra eftirminnilegustu sem ég hef unnið og ég er stolt af blaðinu okkar.

Athugasemdir

[Aðalheiður Magnúsdóttir, 20.6.2007 kl. 16:13]

Nú prenta ég pistilinn þinn út og les hann í fluginu út til Tallin í nótt

[Guðný Anna Arnþórsdóttir, 20.6.2007 kl. 20:43]

Takk fyrir þetta, kona góð. Til hamingju með daginn í gær. Ég hef haldið hann hátíðlegan síðan ég man eftir mér. Okkar heill!

[Guðríður Haraldsdóttir, 21.6.2007 kl. 19:59]

Frábær ræða og eins og talaður út úr mínu hjarta! Þú ert snillingur, elskið mitt!

[Svala Jonsdottir (IP-tala skráð) 23.6.2007 kl. 02:02]

Til hamingju með flott blað. Þú mátt vera stolt af því og þið allar sem unnuð að blaðinu. Við vorum ívið fleiri þegar ég var í ritstjórn 19. júní á sínum tíma, en það var mjög gaman að vinna við þetta blað og ekki síður var gaman að lesa það núna.