Tíminn endist öllum, líka þeim sem síðastur fer

Að vita hvað maður vill er þrautin þyngri. Oscar Wilde sagði einhverju sinni að þegar guðirnir bænheyrðu okkur refsuðu þeir okkur og flestir vita sennilega hvað hann átti við. Oft er það nefnilega svo að við erum varla fyrr búin að fá heitustu ósk okkar uppfyllta en það rennur upp fyrir okkur að eiginlega er þetta alls ekki eins og við vildum eða hreinlega ekkert líkt því sem við héldum að það yrði. Vonir og væntingar villa okkur sýn og stundum er okkur ýtt út á brautir og hliðarvegi sem við hefðum sjálf alls ekki valið ef okkur hefði verið gefið eitthvert val.

Þrýstingurinn er allur á að við ákveðum snemma hvert við viljum stefna og höldum þeim kúrs það sem eftir er ævinnar. Meðal fyrstu spurninga sem við spyrjum börnin okkar er: Hvað ætlarðu að verða þegar þú verður stór? Kannski er spurningin meira í gamni en alvöru til að byrja með en fljótlega færist meiri alvara og þungi í röddina sem spyr.

Við erum alin upp við að líta fyrst og fremst til loka hlutanna, einblína á endinn. Nám er varla hafið þegar við erum farin að huga að útskrift og hraðbrautir, flýtileiðir og sumarnámskeið feykivinsæl leið til ýta hlutunum áfram. Ástarsambandið rétt farið að verða notalega hlýtt þegar spurt er um brúðkaup og börn. Helst eigum við að klifra upp metorðastigann hvar svo sem við annars erum og aldrei að fatast flugið. Sá sem festist eða dettur milli rima og kemst ekki upp aftur er misheppnaður.

Enginn sæludraumur að verða fullorðin

Þegar við erum börn finnst okkur fullorðna fólkið vita allt. Það ræður líka öllu og drottinn minn, hvað mann hlakkar til að verða fullorðinn og ráða sér sjálfur. Þá skal sko verða borðaður ís í hvert mál, nammidagar alla daga nema laugardaga og vakað alla nóttina. En ekkert er eins og það sýnist. Að verða fullorðinn er enginn sæludraumur. Þá fyrst byrja kröfurnar og málamiðlanirnar og fyrsta krafan er alltaf sú að þú stillir kompásinn, veljir leiðina.   

Í fyrstu finnst manni allir vita hvert þeir ætla nema maður sjálfur. Að aðrir viti hvað þeir vilja og taki ákvarðanir í samræmi við það. Ég efast um að ég sé ein um það en sjaldnast hef ég vitað nákvæmlega hvað ég vil fyrr en eftir á þegar ákvarðanirnar mínar hafa reynst annað hvort réttar eða rangar. Sennilega hef ég alltaf verið seinþroska. Flestir virðast upplifa sig misheppnaða ef lífið gengur ekki eftir þessari ímynduðu línu sem ætlað er að halla upp á við og haldast ævonlega bein. 

En lífið kemur í köstum, ýmist gott eða vont, stundum fötufylli af hamingju og stundum djúp örvænting, oftast þó bara tilbreytingalítill hversdagsleiki. Línan er sem sagt skrykkjótt, krókótt, snúin og stundum lykkja og stundum hringur. Eitt sinn þótti eðlilegur gangur lífsins að ungt fólk réði sig í vinnu hjá fyrirtæki og kveddi það að fimmtíu árum liðnum með einhvers konar viðurkenningu upp á vasann. Slík tryggð er sjaldgæf í dag og ekki alltaf vegna þess að fólk kjósi annað. Allflestir segja upp störfum einu sinni eða oftar, ótalmargir eru reknir einu sinni eða oftar og þeir eru orðnir ófáir sem hafa unnið hjá fyrirtækjum sem tekin hafa verið til gjaldþrotaskipta og sumir hjá nokkrum slíkum.

Sveigjanleiki mikilvægastur 

En ef hruninu var ætlað að kenna okkur lexíu er hún áreiðanlega sú að þörf sé á sveigjanleika og sköpun fremur en einstrengislegri rörsýn. Öryggið er stundum ofmetið og það getur verið þroskandi og gott að reyna sig á nýjum vettvangi þótt það skili kannski ekki öðru en að láta mann vita að mann langar annað. Það er líka jafnvitlaus bóla og hagkerfi frjálshyggjunnar að sá sem ekki hafi slegið í gegn þrítugur nái því aldrei. Ótalmargir hafa tekið U-beygju í lífinu upp úr miðjum aldri og náð meiri og betri árangri en nokkru sinni fyrr. Skapandi hugsun vex nefnilega oft með árunum sem og sjálfsöryggi. Ótal konur finna fyrir þessu og hafa þess vegna byrjað nám, farið  að skrifa eða tekið upp algerlega nýja stefnu í lífinu eftir fimmtugt. Ég hef átt mín bestu ár á vinnumarkaði eftir fimmtugt og er enn að læra nýja hluti og uppgötva nýja hæfileika hjá sjálfri mér. 

Fyrir allnokkru síðan var það slagorð heilsuræktarfyrirtækis að aldrei væri of seint að fara að hreyfa sig. Fauja Singh heitinn sannaði að þetta væri rétt en hann hljóp sitt besta maraþon í Toronto 2003 lauk hlaupi eftir 5 klst. og 40 mínútur þá 92 ára. Hann er ekki sá eini sem náð hefur að afreka maraþon um nírætt svo kannski er óþarfi að streitast við að klára markmiðalistann fyrir þrítugt. Ævin kann  nefnilega að endast þeim síðustu til að verða fyrstir.