Brennandi ást

Þetta rauða það er ástin, eftir Rögnu Sigurðardóttur er áhrifamikil  kvennasaga. Ég segi kvennasaga, ekki vegna þess að ég telji að hún eigi ekki erindi við karlmenn eða öll önnur kyn, það á hún sannarlega, en ég held að eingöngu konur geti beinlínis upplifað andlega og líkamlega þann sársauka sem lýst er í bókinni. Þessi togstreita milli þess að eiga möguleika á að láta drauma sína rætast, læra það sem hugur manns stendur til og að gangast undir það hlutverk sem samfélagið ætlar manni. Þungunarrof er aldrei létt ákvörðun, ekki bara þung og erfið hugræn togstreita heldur einnig líkamleg átök því konur finna snemma fyrir breytingum. Þær skynja barnsvonina í vöðvum og taugum.

Elsa, söguhetjan í Þetta rauða, það er ástin, er nýkomin út til Frakklands, komin í læri til virts málara og sér raunverulega möguleika á að geta náð árangri í list sinni. Þá uppgötvar hún að hún er ófrísk og þarf að taka ákvörðun. Í stöðunni er enginn góður kostur og einhverju verður að fórna það er ljóst. Sagan gerist á sjötta eða sjöunda áratug síðustu aldar, þungunarrof er ólöglegt. Þótt viðhorf hafi mikið breyst á þeim áratugum sem liðnir eru síðan þá eru enn dæmi þess að konur séu kallaðar morðingjar kjósi þær að binda enda á þungun. Á þessum árum var viðhorfið mun útbreiddara og lítillar samúðar eða skilnings að vænta.

Ragna skrifar þessa sögu af fádæma næmni og bókin er svo spennandi að ég mæli með að byrja ekki á henni nema menn hafi nægan tíma til að klára. Samt veit lesandinn frá upphafi að þetta mun ekki enda með brúðkaupi og hamingju upp frá því. En ung kona með köllun og hæfileika á ekki að þurfa að standa frammi fyrir vali eins og þarna er lýst.

Það eru svo margvísleg hugrenningatengsl sem þessi bók kallar fram. Mér varð fyrst hugsað til þess að ekki er langt síðan, aðeins rétt öld, að konum var meinað að læra listir. Þær máttu leika sér með vatnsliti en olíulitir og höggmyndalist var ekki á þeirra færi. Elsa er meðal frumkvöðla, örfáar konur stunduðu listnám af alvöru á þessum árum. Hún fann köllun sína ung, fann líkamlega að ástundun listar væri henni lífsnauðsynleg. Þegar hún svo stendur frammi fyrir því að velja milli framtíðardraumanna og barnsins sem hún gekk með vaknaði aftur sorgin yfir stöðu kvenna víða um heim. Þegar ég las Sögu þernunnar eftir Margaret Atwood árið 1986 lokaði ég bókinni að lestri loknum með feginsandvarpi. Þetta gæti aldrei gerst hér á Vesturlöndum. Distópía höfundar væri bara áhugaverður vísindaskáldskapur svona rétt eins og 1984 eftir George Orwell. 

En svo minntist ég valdatökunnar í Íran, á bókstaflega nokkrum klukkustundum, eftir endurkomu Khomeini árið 1979, hurfu konur af götunum. Kvenlæknar af sjúkrahúsum, kvenlögfræðingar af stofum sínum, hárgreiðslukonur lokuðu eða ráku fyrirtæki sín í skjóli eigmanna hið sama átti við um búðareigendur. Allar klæddust þær búrkum og hurfu inn á heimilin. Hið sama gerðist undir stjórn talíbana í Afganistan á tíunda áratug síðustu aldar og er að gerast þar aftur í dag. Nú og svo eru öllum sýnilegar afleiðingar þess að hæstaréttardómnum Roe gegn Wade var snúið í hæstarétti Bandaríkjanna í sumar. Nú þegar hafa nokkur ríki bannað þungunarrof og búist við að fleiri fylgi í kjölfarið. Þess má einnig geta að þrátt fyrir gífurlegar vinsældir sjónvarpsþátta sem eru spunnir upp úr The Handmaids Tale eykst stöðugt staðgöngumæðrun og einhvers konar barnaverksmiðjur starfa í ríkjum eins og Indlandi þar sem konur ganga með börn Vesturlandabúa sem greiða stórfé fyrir en mér er til efs að nema brot af því endi í vasa kvennanna. Það er nefnilega svo auðvelt að gleyma hvernig hlutirnir voru, hvað konur bjuggu við margháttaða og hættulega kúgun. Þess vegna verðum við að halda vöku okkar. Saga Rögnu er frábær skáldsaga en samt svo sönn. Þetta rauða er ástin, svo hlý og notaleg að verma sig við en svo svíðandi heit þegar frelsi einstaklingsins er skert. 

Athugasemdir

[Guðmundur Örn Ragnarsson (IP-tala skráð) 17.11.2022 kl. 20:39]

24. mars, 2020 skrifar þú í Mannlíf: Allir þekkja áhrifamikla sögu í Bíblíunni af tveimur konum sem komu fyrir Salómon konung og fullyrtu báðar að þær ættu kornabarn nokkurt. Ómögulegt var að skera úr um hvor sagði satt svo hinn vitri konungur greip til þess ráðs að hóta að skera barnið í tvennt. Þá brotnaði önnur niður og bað því vægðar og þar með var ljóst hvor bar meiri ást til barnsins, sú sem var tilbúin að láta af kröfu sinni vegna þess að það var barninu fyrir bestu.

BRENNANDI ÁST kallar þú nú umfjöllun þína um bókina ÞETTA RAUÐA ÞAÐ ER ÁSTIN. Hefur þú ekki sömu skoðun nú og fyrir tveimur árum, ef þú hefur brennandi ást til einhvers, þá ert þú tilbúin til að gefa líf þitt fyrir hann? Það gæti verið Guð almáttugur, barnið þitt, ófædda barnið sem þú gengur með, eða jafnvel maðurinn þinn.

[Steingerður (IP-tala skráð) 17.11.2022 kl. 23:26]

Ég er þeirrar skoðunar að móðir mun alltaf gera það sem er barni hennar fyrir bestu. Skil ekki samhengið milli þess og að fórna lífi sínu fyrir fóstur eða eiginmann. Hver einasta kona, rétt eins og hver einasti karlmaður, á þann meðfædda rétt að ráða yfir líkama sínum og okkur öllum á að vera tryggður rétturinn til að lifa lífinu á þann hátt að það færi okkur hamingju. Dæmisagan gamla úr Bíblíunni stendur ævinlega óhögguð og sönn því flestir foreldrar setja börn sín ofar öllu. 

[Guðmundur Örn Ragnarsson (IP-tala skráð) 18.11.2022 kl. 06:38]

Í biblíulegu samhengi eigum við ekki rétt á neinu. Guð einn á allan rétt. Lífið, ásamt öllu öðru, höfum við eignast fyrir náð frá Guði og þó leyfir Hann okkur ekki að lifa nema örfá ár hér á jörðu. En náðargjöf Guðs er eilíft líf í Jesú Kristi. Viltu þiggja þá gjöf Hans sem gefin er þér í BRENNANDI ÁST?