Listavel samin texti um stjórnsaman mann

Morgan‘s Passing eftir Anne Tyler er einstaklega vel skrifuð skáldsaga, rétt eins og aðrar bækur hennar. Eins og venjulega eru persónurnar sérstakar í meira lagi, karlarnir hálfgerðir vinglar og kvenhetjurnar jarðbundnar, hæfileikaríkar og duglegar konur sem einhvern veginn sætta sig við það hlutskipti að halda þessum körlum sínum gangandi.

Sagan hefst þar sem ungt par er að sýna brúðuleik á svæði þar sem farandskemmtigarður hefur komið sér fyrir. Hætta þarf leiknum vegna þess að Emily Meredith er komin með hríðar og maður hennar Leon hleypur fram fyrir sviðið og spyr hvort læknir sé á staðnum. Morgan Gower gefur sig fram og býðst til að keyra þau á næsta sjúkrahús. Á leið þangað verður hann að stoppa og taka á móti barninu sem ætlar ekki að láta bíða eftir sér lengur. Ungu hjónin reyna síðar að hafa upp á þessari hjálparhellu en enginn læknir með þessu nafni finnst.

Næst fær lesandinn að kynnast Morgan betur. Hann er alls ekki læknir og mjög óánægður með líf sitt. Hann hefur ekki fengið tækifæri til að finna þann starfsvettvang sem hann vill sinna og er neyddur til að vinna í byggingarvöruverslun tengdaföður síns. Eiginkona hans og dætur eru sjálfum sér nægar og hafa lítinn áhuga á honum. Þess vegna villir Morgan reglulega á sér heimildir þegar hann er utan heimilis. Hann fer að fylgjast með ungu hjónunum og dóttur þeirra og í byrjun verður hann vinur beggja. Smátt og smátt þróast samband hans við Emily og þau verða ástfangin.

Fleira er ekki vert að segja lesandanum en bæði Leon og Morgan eru því marki brenndir að kunna vel við sig í hlutverkum. Leon er nefnilega leikari en gekk ekki vel að fá hlutverk og það er þess vegna sem hann og Emily stofnuðu brúðuleikhúsið. Emily á hinn bóginn þráir tengingu og fjölskyldu. Hún virðist hins vegar ekki hafa góðan smekk á karlmönnum fremur en aðrar kvenpersónur Anne Tyler. Þær nota sköpunarkraft sinn og útsjónarsemi til að sjá fyrir börnum sínum og ráðvilltum körlum sem flestir eru í leit að einhvers konar sjálfsmynd eða tilgangi; finna hann hins vegar ekki.

Samt eru þessir karlar ýtnir og stjórnsamir. Þeir taka yfir líf kvennanna og einhvern veginn láta þær reka á reiðann, gangast inn í umönnunarhlutverk sitt meðan þeir vafra um ráðvilltir og taka aðallega rangar ákvarðanir. Stundum er þetta óskaplega pirrandi og líklega myndi enginn endast til að lesa nokkra Anne Tyler-bók til enda ef ekki væri fyrir frábæran textann. Hún er líka snillingur í að byggja upp og lýsa persónum. Auk þess hefur hún lag á að skoða hlutina frá óvæntum og áhugaverðum sjónarhornum. Staða Morgans er til að mynda mjög sérstök. Hann er undir hælnum á eiginkonunni sem stjórnar heimilinu og lífi hans. Þau eiga eingöngu stelpur og nóg af þeim og þær líkt og móðirin hafa engan áhuga á föðurnum. Þeim nægir að hafa hver aðra og að á heimilinu gangi allt sinn vanagang. Kannski ekki undarlegt að Morgan hafi þörf fyrir að láta að sér kveða annars staðar og verða einhver annar en hann er. 

Svo er alltaf þessi tenging og samskipti kynslóða í hverri einustu bók. Þarna eru afar og ömmur inni á gafli og áhrifamikil í lífi barnanna. Stór, gömul hús mismunandi vel við haldið þar sem allir búa saman og iðulega eru húsin líkt og persónur í sögunni. Fyrrum unnustur, unnustar, eiginmenn, eiginkonur og elskhugar sem birtast oft óvænt eða hverfa. Systkini sem setja mark sitt á alla fjölskylduna og koma og fara. Hver og einn hefur svo sína sérvisku, sérstæð áhugamál, skrýtið tómstundagaman, óvenjulega hæfileika eða afar sérstæðan persónuleika. Þessi ringulreið fær einhvern veginn form og líkama í bókum Anne Tyler og fjölskyldur lifna við. Vissulega nokkuð einkennilegar þegar á allt er litið en engu að síður að berjast við að ná og viðhalda raunverulegum tengslum og um það fjalla bækur hennar, samskipti, tengingar, umburðarlyndi og kærleika milli manna. Velgengni eða nýting mikilla hæfileika verður aukaatriði og þrátt fyrir góðar gáfur og allar forsendur til að lifa innihaldsríku lífi ná persónur hennar sjaldnast flugi á veraldlegan mælikvarða en mikið lifandis, skelfing eru þær áhugaverðar.